Nocne niebo nad Łodzią: wrzesień

Nocne niebo nad Łodzią: wrzesień (pełna mapa)Wrzesień to miesiąc, w którym noce stają się dłuższe niż dni. Ciemne noce z przełomu lata i jesieni stwarzają doskonałą okazję do podziwiania nie tylko pojedynczych gwiazd czy gwiazdozbiorów ale Drogi Mlecznej i obiektów mgławicowych. Z pozamiejskich terenów łatwo jest zauważyć, że  Galaktyka w której żyjemy snuje się po sferze niebieskiej od południowego zachodu, a gdy mija okolice zenitu zlewa się z niebem nad północno-wschodnim horyzontem. Spoglądając właśnie w tę stronę widzimy bardziej zewnętrzne obszary Galaktyki, z których dociera do nas mniej światła położonych tam gwiazd. Po przeciwnej stronie nieba Droga Mleczna widoczna jest o wiele wyraźniej. W tym kierunku, choć niestety w większości pod południowo-zachodnim horyzontem, znajduje się centrum naszego galaktycznego domu, a w nim mnóstwo odległych gwiazd. To one wytwarzają widoczną w tej części nieba łunę Drogi Mlecznej, która uwidacznia obłoki gazu i pyłu stanowiąc dla nich kontrastujące tło.

Na tle galaktycznego centrum położony jest gwiazdozbiór Tarczy. W Polsce znany jest również pod nazwą Tarczy Sobieskiego. Na niebo wprowadził go bowiem Jan Heweliusz w 1690 roku na cześć polskiego króla Jana Sobieskiego, który odniósł zwycięstwo nad Turkami w bitwie pod Wiedniem. W Tarczy świeci jedna z jaśniejszych gromad otwartych gwiazd o nazwie Messier 11 z katalogu Charlesa Messiera. Można ją dostrzec już za pomocą małej lornetki. Oddalona jest od nas o około 5540 lat świetlnych, a jej przestrzenna średnica wynosi około 19 lat świetlnych. Tworzy ją kilkaset gwiazd, których wiek ocenia się na przynajmniej 300 milionów lat.

Na wschód od Tarczy odnajdziemy gwiazdozbiór Koziorożca. To właśnie w nim 23 września 1846 roku odnaleziona została planeta Neptun. Dokonał tego niemiecki astronom Johanna G. Galle z obserwatorium w Berlinie. Ponad Koziorożcem położona jest konstelacja Wodnika, w granicach której znajduje się Mgławica Saturn. Obiekt ten zaliczany jest do mgławic planetarnych, będących przejawem jednego z ostatnich etapów ewolucji gwiazd podobnych do Słońca. Mgławice planetarne to często wdzięczne obiekty dla astrofotografii. Przede wszystkim dzięki bogactwu barw tych obiektów, które nadają im świecące w wielu kolorach różne pierwiastki w mgławicy.

Przez większą cześć miesiąca nisko nad południowo-zachodnim horyzontem widoczne będą planety Mars i Saturn. Jeśli ktoś przyglądał się tym obiektom w sierpniu z pewnością zauważy, że na niebie zamieniły się miejscami. Mars widoczny jest teraz na wschód od Saturna. Obie planety do 21 września świecą na tle gwiazdozbioru Wężownika. 22 września Mars widoczny będzie już na tle Strzelca. Marsa rozpoznamy po czerwonawym zabarwieniu. Saturn jawić się może jako kremowa gwiazda. Obie planety, w zależności od warunków atmosferycznych, mogą migotać na niebie tak jak gwiazdy, ponieważ widoczne będą nisko nad horyzontem. Pod koniec miesiąca na porannym niebie około godziny 6 w łunie wschodzącego Słońca może być widoczny Merkury. 29 września  można pokusić się nawet o trudną obserwacje wąskiego sierpu Księżyca położonego około 2,5 stopnia na prawo i w górę od Merkurego. Tego poranka obiekty te widoczne będą około 10 stopni niemal dokładnie nad wschodnim horyzontem.