Pierwsze zdjęcie czarnej dziury
10 kwietnia 2019 r. zapisze się na kartach historii jako dzień w którym opublikowano pierwsze zdjęcie czarnej dziury. Potwierdziło ono nasze wyobrażenie dotyczące najbliższego otoczenia tych tajemniczych obiektów.
Uzyskanie obrazu nie było łatwym zadaniem, ponieważ opisywana czarna dziura znajduje się 55 milionów lat świetlnych od nas, w centrum galaktyki M87. O ile nie jest dziś problemem uzyskanie obrazu całej galaktyki, to zobrazowanie jej centrum jest nie lada wyzwaniem. Powiększenie możemy porównać do obserwacji owada siedzącego na wieżowcu w Nowym Jorku przy założeniu, że znajdujemy się w Łodzi i pomijamy krzywiznę Ziemi. Takie powiększenie nie byłoby możliwe, gdyby nie kooperacja ponad 200 naukowców z całego świata, którzy utworzyli projekt „Teleskop Horyzontu Zdarzeń” (EHT - Event Horizon Telescope).
Naziemne radioteleskopy, zsynchronizowane za pomocą zegarów atomowych rozpoczęły w kwietniu 2017 roku globalną kampanię obserwacyjną, tworząc przy tym sieć o skali całej planety. Obserwacje prowadzono na fali o długości 1,33 mm w ilości 350 terabajtów dziennie! Następnie przesyłane były do wyspecjalizowanych superkomputerów, które łączyły otrzymywane dane. Kolejnym etapem była konwersja danych na obraz, za pomocą przygotowanych podczas projektu narzędzi obliczeniowych. Po 2 latach od rozpoczęcia kampanii otrzymaliśmy pierwszy w historii obraz czarnej dziury, który mogą zobaczyć państwo w naszym planetarium.
Na pokazach "Gwiazdozbiory wiosennego nieba" prezenterzy Planetarium EC1 omawiają galaktykę M87, która znajduje się w gwiazdozbiorze Panny i której "sercem" jest sfotografowana właśnie czarna dziura. Najbliższe terminy tego pokazu można znaleźć na dole strony, pod komentarzem Tomasza Kisiela.
Michał Kata
|